https://socialistfight.com/2017/12/30/the-hegemonic-domination-of-us-imperialism/

Neden Rusya ve Çin emperyalist güçler değildir

Gerry Downing 29-12-2017

 

ABD doları, petrol ve dünyadaki her türlü diğer emtia açısından, açık ara dünyanın en önde gelen fonu ve ticaret para birimidir (Gerçi şu anda Rusya ve Çin bu konuda sınırları zorluyor). Bu ABD’ye rakipleri karşısında devasa bir ekonomik ve siyasi avantaj sağlıyor. Irak, Libya ve Ukrayna’da bugün süregelen savaşlar kısmen de olsa diğer her bir ulusu soymasına yardımcı olan bu ayrıcalıklı konumu korumak için başlatılmıştır. 2008 ekonomik krizinin hemen sonrasında, doların döviz ticaretindeki payı 2010’da 85%’e, 2013’te ise 87%’ye yükselmiştir. Dolar’ın dünyadaki tartışmasız döviz fonu rolü, ABD’nin diğer ülkeler arasında gerçekleştirilen eylemlere karşı tek taraflı yaptırımlar dayatmasını sağlıyor.

1 Mayıs 2015 tarihinde Manhattan’daki ABD Bölge Yargıcı Lorna Schofield, Fransız BNP Paribas bankasını, Sudan, Küba ve İran’a karşı olan yaptırımları ihlal ettiği gerekçesiyle, 8.83 milyar dolar bedel ve 140 milyon dolar cezaya çarptırdı ve BNP Paribas’ın uyum prosedürlerini ve politikalarını geliştirmesi gerektiğine karar verdi. Bu ABD yaptırımlarının ihlalleri Fransa’da ya da işlemlerin yapıldığı diğer ülkelerde yasalaşmamıştı. 2014’te Pekin ve Moskova, Amerikan yaptırımlarının üstesinden gelebilmek için 150 milyar yuan değerinde merkez bankası likidite takas anlaşması imzaladı, bu yüzden şimdi Birleşmiş Milletler’in Kuzey Kore’ye olan yaptırımlarını ihlal etmek ile suçlanabilirler.

Küresel Finans Merkezleri Fihristi’nin son sayısına göre, bugün Londra dünyanın en önde gelen finans merkezleri listesinde birinciliğini korurken, New York ikinciliği çok yakından takip ediyor. Bazen NY-Lon diye de adlandırılan bu iki şehir, son bir kaç yüzyıldır küresel finans üzerinde egemenliğini korudu. Fakat, Brexit ve ABD seçimleri ile ilgili siyasi belirsizlikler, son Küresel Finans Merkezleri Fihristi’nde Z/Yen’e göre karşılaştırıldığında birinci sıradaki Londra ve ikinci sıradaki New York sırasıyla 13 ve 14 puan düşüşe geçti. Calgary’i saymazsak, bu iki şehir dünyanın en önde gelen 50 finans merkezi arasındaki en büyük düşüşü yaşadı. Londra, New York, Singapur, Hong Kong ve Tokyo’nun yer aldığı en üstlerde yer alan 5 finans merkezi listedeki sırasını korudu. Fakat Singapur, 8 puan artarak 20 puan farkla New York’un ardında yer aldı, bir önceki rapora göre Singapur, New York’un 42 puan gerisindeydi. Londra hala rahat bir şekilde diğer Avrupa ülkelerinin çok daha önünde yer almaya devam ediyor – Lüksemburg 18. Sırada, Frankfurt 23. Sırada ve Paris 29. Sırada yer alıyor.

3. En iyi 2,000 çok uluslu şirket: Küresel ekonomik güçlerin dengesinin en iyi göstergelerini sunan bu detayları Forbes en iyi 2,000 şirket listesinden alıntıladık: 2017’de dünyadaki en iyi 2,000 şirketin yer aldığı listeye 565 şirket ile birinci sırada giren ABD’yi, Çin ve 263 şirket ile listeye giren Hong Kong takip etti. Dünyanın en büyük şirketleri geçtiğimiz yılda daha çok büyüdü, daha çok kar elde etti ve daha çok değerlendi. Geçen yıl listede 62 ülke yer alırken bu yıl bu sayı 58’e düştü. 2017 listesinde yer alan 58 ülkenin halka açık şirketlerinin toplam geliri 35.3 milyar dolar, toplam karı 2.5 milyar dolar, toplam varlığı 169.1 milyar dolar ve ortak pazar değerleri 48.8 milyar dolar. Dünyanın zirvedeki ilk 10 şirketi arasında Çin bir numara ve üç numara dahil olmak üzere 4 şirketle ve ABD 5 şirketle listede yerlerini alırken, 10. sırada bir Japon şirketi yer aldı.

2004’te ilk liste hazırlandığında, ABD ilk 2,000 şirket listesine 1,000 şirket ile giriş yapmıştı. O günden bugüne gerçekleşen düşüşün sebebi, ABD’li ulus ötesi şirketlerin, vergiden kaçınmak amacıyla genel merkezlerini yurtdışına taşımalarından kaynaklanıyor. 2013’te İrlanda’dan 17 şirket, Güney Amerika, Meksika ve Suudi Arabistan ile aynı ligte yer aldı, saçma bir kıyaslama. Gerçekte, o İrlandalı şirketlerin yarısı, isimleri hariç aslında İrlandalı değildi. En üst sırada yer alan “işletme danışmanlığı, teknoloji ve dış kaynak kullanımı hizmetleri sağlayan”Accenture şirketini ele alalım. 53.34 milyar dolarlık piyasa değeri ile listede 318. Sırada yer alıyor. Fortune Küresel 500 listesine giren şirketlerden bir tanesi ana merkezini 1 Eylül 2009 tarihinde Bermuda’dan İrlanda’nın Dublin şehrine taşıdı. 2017’de bu şirket, 120 ülkede 200’den fazla şehirde 425,000’den fazla çalışanıyla müşterilerine hizmet vererek net gelirini 34.9 milyar dolar olarak açıkladı. 2015’te bu şirket Hindistan’da 130,000, ABD’de 48,000, Filipinler’de 50,000 çalışana sahipken, İrlanda’da bu sayı yalnızca 1,000 idi. Bu bir ABD ulus ötesi şirketi tabii ki. ABD bu şirketleri yurt dışına taşımak ile kalmıyor aynı zamanda diğer şirketlere hisseleri aracılığıyla hükmediyor. Bunun üzerine yapılan bazı istatistikler, ABD emperyalizminin ticaretin her alanında ve yeryüzündeki nüfusun çoğunun yaşamları üzerindeki egemenliğinin gerçek yüzünü gösterecektir. Ve tam anlamıyla hükmedemediği yerlerde, şeytanlaşıyor ve bombalamak ve işgal etmek için planlar yapıyor.

Finans kapitali, Wall Street ve Londra’dan yayılan küresel bir egemenlik ağı ile bir birine bağlanıyor. Şu örneği ele alacak olursak, İsviçre bankacılığının Londra ile güçlü bağlarının olması bir sır değildir. Bununla eş değer diğer önemli örnekler, Avrupa’daki Lüksemburg gibi sözde “vergi cennetleri”dir. Finans kapitali İspanyol bankacılık sektöründe de önemli bir rol oynuyor – aslında gerçekten İspanyol olmayan ve ayrılıkçı kışkırtma yapan Bask ve Katalan bankalarıyla olan ilginç bir ilişki durumu var. İngiliz menşeili finansal kapital, Gibraltar’ın bir “vergi cenneti” olarak konumunu korumasında büyük bir rol oynuyor.

4. Zirvedeki Borsalar – Zirvedeki ilk 11 borsanın istatistikleri (ABD Milyar $)

NYSE Euronext, Amerika Birleşik Devletleri, $21,377.

NASDAQ OMX Group, Amerika Birleşik Devletleri, $9,585.

Tokyo Borsası, Japonya $5,974.

Şangay Borsası, Çin $5,043

Euronext, Avrupa Birliği, $4,388

Londra Borsası, $4,297.

Hong Kong Borsası, $4,135.

Shenzhen Borsası, $3,688.

TMX Group, Kanada, $2,360.

Hindistan Ulusal Borsası, Bombay, $2,194

Deutsche Börse, Almanya, $1,486.

İlk iki sıradaki ABD borsaları sonrasında gelen 9 borsanın birleşimi kadar büyüktür ve müttefikleri sayesinde en egemen borsadır.

5. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla sıralamasına göre ülkeler – ilk 11: (ABD Milyon $)

Amerika Birleşik Devletleri $19,417.144,

Çin $11,795.297,

Japonya $4,841.221.

Almanya $3,423.287.

Birleşik Krallık, $2,496.757.

Hindistan $1,897,608.

Fransa $2,420.440.

Brezilya $2,140.940.

İtalya $1,807.425.

Kanada $1,600.265

Rusya $1,560.706.

Tabii ki, eğer kişi başı gayri safi yurt içi hasılayı dikkate alacak olursak, tamamen farklı bir manzara ile karşılaşırız. Buna göre listede zirvede vergi cennetleri ve petrol devletleri var – Katar, Monako, Lüksemburg ve ABD 20, Almanya 31, Birleşik Krallık 38, Fransa 39, İtalya 51, Çin 106, Güney Afrika 117 ve Hindistan 160. Sırada yer alıyor.

6. 2016’da en büyük askeri harcama ve küresel toplamın yüzdesi: Askeri Harcama İlk 15 (ABD Milyar $):

Amerika Birleşik Devletleri $611.0, 36%.

Çin $215.0, 13%.

Rusya $69.2, 4.1%

Suudi Arabistan $53.7, 3.8%

Hindistan $55.9, 3.3%

Fransa, $55.7, 3.3%

Birleşik Krallık $48.3, 2.9%.

Japonya $46.1, 2.7%.

Almanya $41.1, 2.4%

Güney Kore $36.8, 2.2%

İtalya $27.9, 1.7%

Avustralya $24.6, 1.4%

Brezilya $23.7, 1.4%

BAE $22.8, 1.3%

İsrail $18, 1.1%

ABD’nin askeri harcamaları, listede kendinden sonra gelen 14 ülkenin toplam harcamalarına eşittir ve listede Rusya ve Çin hariç diğer ülkelerin hepsi ya NATO üyesi ya da ABD’nin yakın müttefikleridir.

 

7. Filolar, uçak gemileri, savaş gemileri ve denizaltılar. ABD’nin toplamda beş savaş gemisi filosu var, ikinci filo Atlantik’te, üçüncü filo Doğu Pasifik’te, beşinci filo Arap Körfezi’nde ve Hint Okyanusu’nda, altıncı filo Akdeniz’de ve yedinci filo Batı Pasifik’te. Başka hiç bir ulus buralara bakamıyor. 2013’te hizmet veren uçak gemilerinin listesi: Amerika Birleşik Devletleri 10, İtalya 2, Birleşik Krallık 1, Fransa 1, Rusta 1, İspanya 1, Hindistan 1, Brezilya 1, Çin 1, Taylan 1. O tarihten itibaren bazı ülkeler bunlara bir yenisini ekledi ya da ekleme planı yaptı.

Amerikan uçak gemilerinin 10 tanesi çok büyük uçak gemileri olarak biliniyor. Bu çok büyük uçak gemileri, yirmi yıl aralıksız kullanılsa bile yakıt gerektirmeyen devasa nükleer enerjili savaş makineleridir. Her biri 90 avcı uçağı taşıyabilir. Aslında, bu çok büyük uçak gemilerinden sadece bir tanesi bile tüm dünyanın ordularının 70%’den daha fazla ateş gücü barındırıyor. Amerika Birleşik Devletleri haricinde nükleer enerji ile çalışan uçak gemisine sahip tek ülke Fransa’dır, fakat Fransa’nın sadece bir tane böyle gemisi var.

10 adet uçak gemisinin haricinde, ABD donanması, dokuz amfibi hücum gemisine, 22 kruvazöre, 62 torpido ve denizaltı muhribine, 17 fırkateyne ve 72 denizaltına sahip. Gemilerin yanı sıra, ABD donanması 3,700 uçak ile dünyadaki en büyük ikinci hava kuvvetine sahip, birinci sırada ise ABD Hava Kuvvetleri yer alıyor. ABD’nin toplamda 14,612, Rusya’nın 4,827, Çin’in 3,000, Fransa’nın 223 ve Britanya’nın 192 askeri uçağı var.

8. Son zamanlarda Irak ve Afganistan’da yüzlerce üssünü kapatmasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri 70’den fazla ülke ve yurt dışı bölgelerinde (neyi üs olarak algıladığınıza bağlı olarak) 800’den fazla askeri üsse sahip. ABD toplamda yurt içi ve yurt dışı 2,639, sadece yurt içi 1993 üsse sahip (bugün ABD’de bunlardan 59’u tam anlamıyla üs olarak kullanılıyor). 30 Eylül 2014 itibariyle, ABD’nin aktif görev yapan 38 “adlandırılmış üssü”, milli muhafız teşkilatı, yedekleri ya da sivil personelleri bulunuyor. 9,200 personel sayısı ile Almanya’daki Ramstein AB, ABD’nin en büyük üssüdür. Bunun yanı sıra, Fransa ve Birleşik Krallık gibi diğer NATO ülkeleri, küresel askeri kontrol ağ çerçevesinde 200 kadar askeri konuma sahip. Bu üslere en geniş ev sahipliği yapan ülkeler, bir zamanlar ABD’nin de dahil olduğu büyük savaşları kaybetmiş ülkelerdir. En büyül dört ev sahibi ülke, Almanya, İtalya, Japonya ve Kore’dir. Fransa ve Birleşik Krallık’ın ana üsleri genellikle sömürge imparatorluklarının kalıntılarında yer alır. Birleşik Krallık Güney Atlantik ve Akdeniz çevresinde, Fransa Güney Pasifik ve Afrika’da güçlüdür. ABD, 300,000’den fazla ABD topraklarında ve yurt dışında aktif görevde olan personeliyle dünya genelinde 150’den fazla ülkede konuşlanmış durumdadır. ABD personeli Afganistan, Irak ve Suriye’de açık bir şekilde aktif savaş durumundadır ve 2016 Ekim ayında 4 ABD askeri birliğinin Nijer-Mali sınırında öldürülmesinin ardından öğrendiğimize göre gizli şavaşlarda da yer alıyor.

Rusya’nın şu anda eski Sovyet cumhuriyetlerinde 7, Suriye’nin Tartus bölgesinde ve Vietnam’daki Cam Ranh Üssü’nde birer tane askeri tesisleri var. Kırım üssü şu anda Rusya’nın bir parçası. Hindistan ve Türkiye’nin 6’şar üssü var ve Çin, Afrika Boynuzu’nda Cibuti’de devasa bir üs inşaa ediyor. Çin’in Orta Doğu’dan ithal ettiği petrol için hayati önem taşıyan Süveyş Kanalı’na girişi koruyan bu üs, Kızıl Deniz’e bakan ABD üssünün tam yanında yer alıyor. Fransa, İtalya ve Japonya’nında Cibuti’de üsleri bulunuyor. Birleşik Krallık’ın toplamda 17, Fransa’nın toplamda 11 adet deniz aşırı askeri üssü var.